Dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesinin ardından hız kazanan elektrik perakende piyasalarının serbestleşmesi sürecinde önem kazanan konulardan biri de şeffaflık ve bilgi paylaşımı konusudur. Yerleşik dağıtım şirketlerinin piyasaya ve tüketicilere ilişkin bilgileri nasıl kullanacağı ve paylaşacağı konusu, hem rekabet hukuku hem de sektörel düzenlemelerin birlikte ele aldığı alanlardan birisi haline gelmektedir. Ülkemizde son zamanlarda, gerek iletim ve dağıtım şirketlerine getirilen yükümlülükler gerekse Piyasa İşletmecisi (EPİAŞ) tarafından oluşturulması öngörülen serbest tüketici portalı ile bu alanda dikkate değer adımların atıldığı görülmektedir. Bu yazıda Türkiye’deki uygulamaları bir an için kenara bırakarak, Avrupa Komisyonu rekabet hukuku uygulamaları ve sektörel düzenlemeler çerçevesinde konuya ilişkin genel bir perspektif oluşturmaya çalışacağız.
Rekabet politikaları çerçevesinde konu ele alındığında; bilgi paylaşımı ve şeffaflık konusunun, elektrik piyasalarının perakende seviyesinde rekabetin tesisi sürecinde iki bakımdan önem kazandığını söyleyebiliriz. Bunlardan birincisi piyasaya girmek isteyen bağımsız tedarikçi şirketlerin faaliyetlerinin zorlaştırılmamasıdır. İkincisi ise, tedarikçi değiştirme aşamasında tüketicinin farkındalık seviyesini artıran ve güven sorununu azaltarak süreç içinde tüketiciyi güçlendiren bilgi platformlarının oluşturulmasıdır. Nitekim, farklı ülkelerdeki rekabet hukuku uygulamaları kapsamında konu ele alındığında, dikey bütünleşik yapıdaki dağıtım şirketlerinin, kendi ekonomik bütünlükleri içinde yer alan tedarik şirketleri ile diğer bağımsız konumdaki tedarik şirketlerine sundukları bilgiye erişim imkanlarında yaptıkları ayrımcı davranışlar sebebiyle çeşitli soruşturmaların söz konusu olduğunu görürüz. Bunlardan en dikkat çekeni, İspanya’daki serbestleşme sürecinde piyasaya girmek isteyen bağımsız tedarikçi Centrica tarafından, elektrik dağıtım şirketlerinin veri paylaşımı aşamasında yapmış olduğu ayrımcı davranışlara ilişkin şikayetle başlayan soruşturmadır (2009). Bu dönemde İspanya elektrik piyasasında sektörel düzenlemeler çerçevesinde dağıtım şirketleri tarafından kurulan SSIP (Points of Supply Information System) çerçevesinde veri paylaşımı söz konusu olmakla birlikte, dağıtım şirketlerinin özellikle potansiyel müşterilere ilişkin bilgilere erişim konusunda bağımsız tedarikçilere bazı ön koşullar ve ek prosedürler getirdikleri ve böylece bağımsız tedarikçilerin potansiyel müşterilere ulaşma ve anlaşma yapma sürecinde zorlular yaşamalarına sebep olduklarına ilişkin tespitlere dayalı olarak, beş adet dağıtım şirketine ceza verilmiştir. Benzer konularda 2005 yılında İngiltere’de, 2009-2010 yılında İtalya’da yürütülen rekabet soruşturmalarında ise dağıtım şirketlerinin belirli taahhütler çerçevesinde cezadan kurtulduğu görülmektedir.
Konu üçüncü tarafların erişimi olunca, özellikle ayrıştırmaya ilişkin kurallar bakımından sektörel düzenlemeler de kilit öneme sahip olmaktadır. Aynı ekonomik bütünlük içinde yer alan dağıtım şirketleri ile ticari faaliyet gösteren şirketler arasında bilginin ayrıştırılmasına ilişkin uygulamalarda, verinin yayınlanması, veri koruma kuralları ve veriye ayrımcı olmayan erişimin sağlanmasına ilişkin kurallar önem kazanmaktadır.
AB Enerji paketleri çerçevesinde 2009/72/EC sayılı Elektrik Direktifi ele alındığında, dağıtım şirketlerinin sahip olduğu bilginin iki ana başlık altında toplandığını görmekteyiz:
- Ticari olarak hassas bilgiler (commercially sensitive information)
- Ticari/rekabetçi avantaj sağlayan bilgiler (commercially advantageous information)
Ticari hassas bilgiler, dağıtım şirketinin faaliyetleri esnasında üçüncü taraflara ilişkin elde ettiği ve bu nedenle genellikle bu bilginin asıl sahibi olan üçüncü tarafların onayı olması halinde paylaşabileceği bilgilerdir. Ticari avantaj sağlayan bilgiler ise, şebeke işleticisi olarak sahip olunan genel şebeke bilgileridir ve bu bilgilerden de piyasanın ulaşması gereken bilgilerin ayrımcı olmayacak şekilde paylaşılması esastır.
Dolayısıyla, genel politika bakımından, öncelikle paylaşıma konu verinin hassas ticari bilgi mi yoksa sahibine ticari avantaj sağlayacak nitelikteki genel şebeke bilgisi mi olduğunun ayrımının yapılması ilk adım olarak kabul edilebilir.
Bu noktada gerek ayrıştırma kuralları bakımından gerekse rekabet hukuku uygulamaları bakımından en tepeye konulması gereken prensip, paylaşıma sunulması gereken ya da paylaşımına karar verilen bilgilerin zaman, prosedür, yenileme sıklığı, maliyet ve veri kalitesi yönünden herhangi bir ayrımcılığa yol açmayacak şekilde paylaşılması, paylaşılması sakıncalı bulunan ya da paylaşılmayan bilgilere erişimin ise veri koruma kuralları çerçevesinde sadece bağımsız tedarikçilere değil, dağıtım şirketiyle aynı ekonomik bütünlük içindeki ticaret şirketine de kapatılmasının sağlanmasıdır.
Cengiz SOYSAL
ENRE’nin Kurucusu |
|
Boğaziçi Elektrik Dağıtım A.Ş (BEDAŞ) Genel Müdürü Mehmet İslamoğlu, Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş (SEDAŞ) İcra Kurulu Başkanı Bekir Sami Güven ve Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. (ÇEDAŞ) Genel Müdürü A. Sait Akboğa, elektrik dağıtım sektöründe mesleki yeterlilik belgesinin avantajlarını ve sektördeki çalışanların mesleki yeterlilik belgesine sahip olmasının önemini ELDER E-Bülten’e anlattı.
|
 |
Enerjisa Üst Yöneticisi (CEO) Kıvanç Zaimler, iştirakleri olan dağıtım şirketleriyle 2016-2020 yıllarını kapsayan dönemde elektrik dağıtımına yaklaşık 4,5 milyar lira yatırım yapacaklarını bildirdi.
Enerjisa Üst Yöneticisi Kıvanç Zaimler, elektrik üretimi, satışı ve dağıtımından oluşan üç ana iş kolunda, 9 bin çalışan ve 12 milyar liralık bir ciro ile çok büyük bir hacmi ve zengin bir portföyü yönettiklerini bildirdi.
“Her dört kişiden birinin elektrik dağıtım hizmetini sağlıyoruz”
Zaimler, Enerjisa'nın yılsonu hedeflerine ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
"Enerjisa’nın 2016 cirosunun 12,5 milyar lira civarında gerçekleşmesini bekliyoruz. Bu yılsonunda Enerjisa olarak sektörde toplam 2 milyar liralık yatırımı gerçekleştirmiş olacağız. Dağıtım alanında ise AYEDAŞ, Toroslar ve Başkent olmak üzere 3 bölgemizle her dört kişiden birinin elektrik dağıtım hizmetini sağlıyoruz. Dağıtım iş kolunu, doğru parametrelerin oluşturulması, gerekli yatırımların gerçekleştirilmesi, hizmet kalitesinin iyileştirilmesi ve aynı zamanda sektörün finansal sürdürülebilirliği açısından oldukça önemli buluyoruz. Enerjisa dağıtım şirketlerimizde 2011- 2015 yıllarını kapsayan dönemde master planlarımızı yüksek bir başarı göstererek yüzde 100 gerçekleşme ile uyguladık. Bugünkü fiyatlarla 2016-2020 yıllarını kapsayan dönemde elektrik dağıtımına yaklaşık 4,5 milyar lira yatırım yapacağız."
3 bölgede yıllık yatırım 1,1 milyar TL’ye ulaşacak
Enerjisa Dağıtım Şirketleri Genel Müdürü Murat Pınar ise, dağıtım hizmetinin sürdürülebilirliği için “Yeni enerji geleceğini” gözeterek çalışmalarını ve yatırımlarını planladıklarını aktardı. Pınar, geleceğin şebekesi için çalıştıklarını vurgulayarak, "Bu planlarımızı hayata geçirmek üzere sadece 2016 yılında Başkent, Toroslar ve AYEDAŞ olmak üzere 3 bölgemizde 1,1 milyar lira yatırım yapmış olacağız. Bu tutar içinde Başkent EDAŞ’ın yatırım payı 471 milyon liradır” dedi.
Yeniledikleri çağrı merkezleriyle 20 milyon kullanıcıya modern çağın tüm imkanlarıyla hizmet verdiklerini belirten Pınar, bu alandaki yatırımlarının, günün ihtiyaçlarına göre sürekliliğini koruduğunu ifade etti. Müşterilerine kaliteli hizmet sunmak amacıyla birçok farklı proje geliştirdiklerini dile getiren Pınar, "186 Çağrı Merkezini cep telefonlarına getiren mobil uygulama üzerinden; arıza bildirimi yapılabilmekte, önceden bildirilmiş arızaların durumu sorgulanabilmekte, planlı elektrik kesintileri bilgilerine ulaşılabilmektedir. Böylece çok daha kısa sürede bildirimler yanıtlanıyor ve ihbarları takip edebilme olanağı sağlanıyor. Alanında ödüllü 186 Mobil aplikasyonumuz ile 170 bin kullanıcıya ulaştık" dedi.
200 milyon TL'lik tahvil ihracı teknoloji yatırımında kullanılacak
Pınar, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Başkent EDAŞ’ın bu ayın ilk yarısında gerçekleştirdiği 200 milyon liralık tahvil ihracını elektrik dağıtım şebekesinin güçlendirilmesi, kapasitesinin artırılması ve genişletilmesi ile dağıtım teknolojileri yatırımlarının yapılması için kullanmayı hedeflediklerini ifade etmişti. Buna ek olarak, tahvil ihracının dağıtım şebekesinin gelişimi ve modernleşmesi adına yapılacak yatırımlar için de kullanılacağını kaydeden Pınar, şirketin gelecek ay için de yeni bir tahvil ihracı hazırlığında olduğunu aktarmıştı.
Kaynak : dunya.com |
|
İspanya’da elektrik alanında kamu hizmeti veren şirketlerin oluşturduğu konsorsiyum, 27 milyon eve daha akıllı sayaç kurulmasına yönelik projeyi başlattı.
DNV GL danışmanlığında yürütülen proje ile 27 milyon mesken elektrik müşterisinin 2018 yılına kadar akıllı sayaç kullanımına başlaması öngörülüyor. 2009 yılında kurulan konsorsiyum, akıllı sayaç kullanımına geçişte teknik özellikleri belirlemekten sorumlu oldu. Akıllı sayaçlara geçiş ile beraber talep tarafının katılımının artması, kalite kontrolünün sağlanması, elektrik hırsızlığının tespit edilmesi gibi alanlarda fayda sağlanması hedefleniyor.
Standart teknoloji olarak PRIME üzerinde DLMS seçildi
İspanyol akıllı sayaç projesi için teknoloji olarak PRIME ve standart olarak DLMS (Cihazlar Arası Ortak Mesajlaşma Dili Standardı) seçildi. PRIME, “PRIME Alliance” tarafından tanımlanan ve elektrik hatları üzerinden dar bant veri iletimi için veri iletişim katmanlarını belirleyen açık bir standart olurken, DLMS ise uluslararası bir iletişim ve veri alışveriş modelidir ve konsorsiyum tarafından bu model baz alınarak İspanya için özel bir profil oluşturulmuştur. Proje boyunca DNV-GL; konsorsiyum ve PRIME Alliance ile yakın temasta bulunmuş; birlikte çalışabilirlik, uygunluk testleri için şartnameleri ve genel çerçeveleri oluşturmuştur.
Kaynak : dnvgl.com
|
|
