Dağıtım şirketlerinin enerji nakil hatlarında yaşadıkları, direk kaynaklı devrilme, çökme ve hat kopmaları sonucu oluşan dağıtım sıkıntılarının ve İSG kazalarının önlenebilmesi adına iklim değişikliği başta olmak üzere meteorolojik ve coğrafi koşullara bağlı faktörler göz önüne alınarak geniş kapsamlı bir literatür çalışmasıyla beraber mevcut hat tasarımlarına yönelik çözümler geliştirilmesi hedeflenmektedir. Projede elde edilen veriler ile Elektrik Dağıtım Şirketleri’nin tamamını kapsayan daha detaylı çalışmalar, mevcutta bulunan direklere ait hasar varsayımlarının dijital olarak belirlenmesi, programlar vasıtasıyla karşılaştırmaların yapılması, simülasyonlar ile varsayım değerlerinin doğruluk tespiti ve yeni yük varsayımlarının değerlendirilmesi, yüklenme oranları ve vaka gerçekleşme kurgularının geliştirilmesi, matematiksel hesaplamaların güncellenmesi, yeni tasarım ve kabul kriterlerinin belirlenmesiyle enerji arz sürekliliğinin olumsuz etkilerinin bertaraf edilmesi planlanmaktadır.
En kritik yaşam çizgisi olarak öne plana çıkan su, iletişim, ulaşım, gaz vb. sistemlerin elektriğe bağımlılıkları itibarıyla, elektrik şebekesi için olası bir doğal felaket öncesinde gerekli önlemlerin alınmış olması ve afet durumunda elektrik dağıtım firmalarının, şebekelerinde alacakları aksiyonların yer aldığı acil eylem planlarına sahip olmaları gerekmektedir. Proje kapsamında, deprem odağındaki doğal afetleri göz önüne alarak elektrik dağıtım şebekesinin depreme hazırlık durumlarına ilişkin ihtiyaçların belirlenmesine, deprem sürecinde ve sonrasında yapılacak operasyonel faaliyetlerin düzenlenmesine katkı sunulması adına bilgi akışının oluşturulması hedeflenmektedir.
Ülkemiz genelinde yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminin yaygınlaşması sonucunda gerek duyulan sistem verimliliği artışı ve maliyet etkin bir akıllı şebeke sistemine geçişin sağlanabilmesi adına Türkiye elektrik dağıtım sistemine özgün ve dünya standartlarında bir DC şebeke dönüşümü yol haritasının hazırlanması amaçlanmaktadır.
Proje kapsamında, elektrik enerjisi tedarikinin daha geniş alanlarda, yaygın ve mobil kullanımının sağlanması noktasında çözümler sunularak kamusal alanlarda elektrik enerjisinin ihtiyaç olduğu elektrikli araç şarj istasyonları, enerjiye ihtiyaç duyan mobil istasyonlar, festival, pazar yerleri vb. yerlerdeki ihtiyaçlar için abonelikten bağımsız, dağıtım şirketince altyapısı sunulan, kullanım ve ödeme yöntemlerinin basitleştirildiği bir sistem altyapısı geliştirilmesini amaçlanmaktadır. Bu amaca uygun olarak özellikle elektrikli araçlar için hizmet sağlayan firmalar tarafından da kullanılabilecek ortak bir elektrik ve teknoloji platformu (ulusal e-mobilite platformu) geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Elektrik Dağıtım Sektöründe enerji verimliliğinin arttırılmasına yönelik metodolojilerin tespiti ile enerji verimliliği yol haritası oluşturulması amaçlanmaktadır. Proje kapsamında oluşturulması planlanan Enerji Verimliliği komisyonunda diğer Elektrik Dağıtım Şirketlerinin (EDAŞ) de katılımı ile, Elektrik dağıtım sektöründe enerji verimliliğini arttırmaya yönelik çalışmalar yapılması ve bu tespitlere paralel olarak gerçekleştirmesi gereken altyapı ve sistemsel iyileştirmelerin belirlenmesi ve daha verimli enerji kullanımın tüketici tarafından davranışsal olarak içselleştirilmesine yönelik uygulamaların geliştirilmesi hedeflenmektedir.
HASAT-2 çatı bir proje olup kendi içinde dağıtım şirketlerinin tamamına yakınını barındıran dört ayrı büyük proje hayata geçirilmektedir.
Proje kapsamında, verimlilik seviyesi düşük olan trafoların hangi tip ve güçte trafo ile değiştirilmesi konusunda maliyet analizi de dahil olarak bu işlemleri yapabilecek bir karar destek mekanizması platformu geliştirilmektedir.
Proje kapsamında dağıtım şebekesine bağlanacak dağıtık üretim sistemlerinin optimum konumlandırılmasını sağlayacak için bir algoritma geliştirilmektedir. Geliştirilecek algoritma, gerçek pilot saha uygulamalarında da kullanılacak ve test edilecektir.
Proje kapsamında, hareket sensörleri ile kontrol edilebilen LED armatürlü, merkezi kontrol edilebilen LED armatürlü, konvansiyonel ve LED armatürlerin birlikte kullanıldığı pilot sahalar oluşturulacak olup, enerji verimliliğine etkisinin fayda maliyet çalışması yapılacaktır. Proje kapsamında enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik mevcut aydınlatma mevzuatı incelenecek ve öneriler belirlenecektir.
Proje kapsamında sürdürülecek etkinlikler ile son tüketicileri (konut ve sanayi) talep tarafı yönetimi kapsamındaki potansiyel faaliyetler, yaklaşımlar ve enerji verimliliği olgusunu algılama ve karar süreçlerine dahil etme düzeyi ile birlikte bunların ulusal enerji verimliliğine katkı potansiyeli araştırılacaktır.
Proje kapsamında, elektrik değer zincirinde üretimden son kullanıcıya kadar tüm alanlarda değişik uygulamalar ile karşımıza çıkan enerji depolama teknolojilerinin, ülkemiz dağıtım şirketleri tarafından incelenmesi ve projede yer alan dağıtım şirketleri için farklı uygulama senaryoları ile gerçek saha pilot kurulumları gerçekleştirilmesi, ülkemizdeki enerji depolama uygulamalarında izlenmesi gereken prosedürlerin belirlemesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, dağıtım şebekelerimizde farklı amaç̧, yapı ve kapasitede depolama sistemlerinin kurulması, amaçlarına uygun olarak işletilmesinin sağlanması ve uygulamaların karşılaştırılması sağlanacaktır. Proje kapsamında, mevzuat hazırlanmasına yardımcı olacak öneri dokumanı da oluşturulacaktır.
Bu uygulama, dağıtım sistemine tek noktadan bağlı, kurulu gücü değişken ve literatürde “utility scale” olarak adlandırılan depolama sistemleri ile daha düşük güçlerde ve birçok noktaya bağlı dağıtık depolama sistemleri kurulacak ve kurulum amaçlarına uygun yönetimi gerçekleştirilecektir. Böylece sadece yukarıda tanımlanan teknik problemlerin en aza indirilmesi yanında, farklı kapasite ve teknolojilerin de karşılaştırılması sağlanacaktır. Enerji arzının en optimum maliyetle sağlanması, depolama sistemleri ile yenilenebilir enerji sistemlerinin üretimdeki paylarının attırılması, şebeke yatırımlarının daha etkin yapılabilmesi gibi birçok amaç̧ da projenin kapsamında gerçekleştirilecektir.
TAŞ 2023 projesi çerçevesinde akıllı şebeke dönüşümü kapsamında uygulanacak olan MASS projesi, haberleşme protokolünden modemine, farklı kullanıcı gruplarına göre sayaçların oluşturulmasına kısaca, yerli ve Milli Akıllı Sayaç Sisteminin tüm bileşenleriyle birlikte geliştirilmesini hedeflemektedir. Tüm paydaşlar ile birlikte belirlenen kriterlere uygun üretilecek prototipler ve gerçekleştirilecek pilot uygulamaların ölçüm, analiz ve raporlamaları proje kapsamında olup, ülke geneli uygulama birlikteliğinin sağlanması, tarifeye etkisinin belirlenmesi ve uygulamaların yaygınlaştırılması hedeflemektedir.
Proje kapsamında, proje paydaşı dağıtım şirketlerinin dijitalleşme olgunluk seviyelerinin ölçülmesi, diğer bir ifade ile dijitalleşme endekslerinin belirlenmesi, için öncelikle gerek ülkemizde diğer sektörlerde uygulanmış çalışmalar gerekse yurt dışında doğrudan elektrik dağıtım sektöründe hayata geçirilmiş projeler incelenecek ve öncelikle bu endeksin hesaplanabilmesi için izlenecek yol ve yöntemlerin belirlenmesi sağlanacaktır. Bu aşamadan sonra, seçilen yöntemlerin uygulanması amacıyla kullanılacak araçların belirlenmesi sağlanacaktır. Gerek yöntemlerin gerekse araçların belirlenmesi süreçlerinde bu alanda uzman (yurt içi ve dışı) profesyonellerin de katılımı ile atölye çalışmaları düzenlenecek ve literatürdeki yöntem/araçların nasıl yerelleştirileceği ve ülkemize nasıl uygulanacağı konuları tartışılacaktır.
Proje kapsamında, ülkemizin sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve milli politikalarımız doğrultusunda, cari açığımızı da azaltmaya büyük etkisi olacak, yerli ve milli çağdaş bilgi ve teknolojik yöntemler kullanılarak sektörümüz özelinde kullanılacak yerli yazılımların incelenmesi, geliştirilmesi ve yeni yerli yazılımların üretilmesinin önünün açılması hedeflenmektedir. Yerli ürünlerin mimari ve teknolojisinin yeni, açık kaynak kodlu ve geliştirmeye açık şekilde, hali hazırda kullandığımız mevcut sistemlerle uyumlu olması hedeflenmektedir.
Proje kapsamında, “Dağıtım Şirketleri Ar-Ge Platformu Tasarım ve Geliştirme Projesi Faz-1”, tüm proje süreçlerinin, bütüncül olarak OFGEM, Avrupa Birliği Ufuk2020, TÜBİTAK vb. örneklerinde olduğu gibi profesyonel elektronik bir platform üzerinde değerlendirilmesi, yönetişimi ve gerek EPDK gerekse dağıtım şirketleri tarafından sistematik takibi ve raporlamasının gerçekleştirileceği bir Ar-Ge Platformun hayata geçirilmesini amaçlamaktadır. Projelerin dağıtım şirketleri tarafından daha profesyonelce hazırlanması ve hayata geçirilmesini sağlamak amacıyla Faz-1 kapsamında yurtiçi ve yurtdışı örnekler de incelenmiş ve kurumun değerlendirmesi için proje başvuru formatı önerisi de sunulmuştur. Bu doğrultuda, tüm Dağıtım Şirketlerinin katılımı ile konu platformun tasarım ve geliştirilmesi için teknik isterlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.
“Dağıtım Şirketleri Ar-Ge Platformu Tasarım ve Geliştirme Projesi Faz-1” çıktıları doğrultusunda tüm proje süreçlerinin, bütüncül olarak OFGEM, Avrupa Birliği Ufuk2020, TÜBİTAK vb. örneklerinde olduğu gibi profesyonel elektronik bir platform üzerinde değerlendirilmesini, yönetilmesini gerek EPDK gerekse dağıtım şirketleri tarafından sistematik takibi ve raporlamasının gerçekleştirileceği bir EPDK Ar-Ge Platformunun “Dağıtım Şirketleri Ar-Ge Platformu Tasarım ve Geliştirme Projesi Faz-2” kapsamında hayata geçirilmesi hedeflenmektedir.
Proje kapsamında, elektrik dağıtım sistemlerinde gelişen ihtiyaçlarda atıl kalma probleminin önüne geçilebilecek, bir dağıtım merkezinde birden fazla sistemin veri toplama ve aktarım gereksinimlerine cevap verebilecek, bununla birlikte ileride ortaya çıkacak donanım veya altyapı ihtiyaçlarına cevap verebilecek esneklikte, toparlanan verilerin yerinde işlenmesine ve verinin değil bilginin merkezi sistemlere aktarılmasına imkan sağlayacak donanımın geliştirilmesi ile “edge computing” yaklaşımının elektrik dağıtım sisteminde pilot uygulaması gerçekleştirilecektir.
Ülkemizde, ağırlıklı olarak II. Uygulama Dönemi ile birlikte başlayan akıllı şebeke sistemleri kurulum ve yaygınlaştırma projelerinin yanı sıra; 2014 yılı sonrasında yoğunlaşan Ar-Ge faaliyetleri kapsamında; gelişmiş ölçüm altyapıları, talep tarafı yönetimi, akıllı sayaçlar, haberleşme gibi konularda pilot projelere başlanmıştır. Akıllı şebekelerin gelişiminde farklı ülkelerde de izlenen bu yaklaşım, yeni teknolojilerin getirdiği kazanımların somut sistemler üzerinden irdelenebilmesi açısından önemlidir.
TAŞ’2023 kapsamında akıllı şebeke ile alakalı yapılması gereken öncelikli çalışmalar ortaya çıkartılarak, dağıtım şirketlerine akıllı şebeke vizyonu ile kısa ve orta dönemde yol haritası sunulması hedeflenmiştir.